Iraungitze-data eta kontsumo hobetsiaren data nahastea oso ohikoa da, baina bien artean alde handia dago.
Ba al dakizu zein den? Gakoa da jakitea nola eragin dezakeen osasunean produktua kontsumitzeak.

Oro har, elikagai baten ontzian data igarota ikusten dugunean, jende askok pentsatzen du: “Ai ama, hau kadukatuta dago… Ezin dut jan.” Baina garrantzitsua da jakitea data hori elikagaiaren iraungitze-data den ala kontsumo hobetsiaren data.

• Iraungitze-data: Behin iraungitze-data igarota, ez da elikagaia jan behar, osasunerako arriskutsua izan daitekeelako. Oro har, produktu freskoek, hau da, azkarrago hondatzen direnek (adibidez, haragia, arraina...), iraungitze-data izaten dute eta ez da segurua data hori igaro ondoren kontsumitzea.

• Kontsumo gomendatutako data: Data honek produktuaren propietateak (ireki gabe eta kontserbazio baldintza egokietan) mantentzen dituen epea adierazten du. Data hori igarota, elikagaiaren kalitatea gutxitu daiteke, baina ez du osasunerako arriskurik suposatzen. Ur gutxi duten elikagaietan erabiltzen da (olioa, lekaleak, pasta lehorra…), deshidratatuetan, esterilizatuetan eta arrautzetan, besteak beste.

Noski, bi datek elikagai ireki gabe eta behar bezala kontserbatuta dagoenean egiten dute erreferentzia. Behin irekita, baldintzak aldatu daitezke (ontzi askotan adierazten da nola gorde elikagaiak behin irekita).

Kontserbak iraungitzen al dira?

Kontserbek kontsumo gomendatutako data dute, ez iraungitze-data. Esaterako, gure arrain-kontserbetan “Kontsumitu gomendatutako data baino lehen” mezua ikusiko duzu. Kontserben ezaugarria den esterilizazio-tratamendu termikoak elikagaiak higiene-berme osoz ekoiztea ahalbidetzen du, eta gainera, balio nutritibo handia mantentzen dute. Honi esker, jatorrian oso ustelkorra den elikagaia, hala nola arraina, urte osoan zehar eta edozein kokapen geografikotan kontsumitu ahal da.

Adibidez, gure ipar-hegaluze kontserben kontsumo gomendatutako data, fabrikazioaren ondorengo 5 urte ingurukoa izaten da. Gomendatzen dugu epe horretan kontsumitzea kalitate eta propietate nutritibo guztiak bermatzeko, baina ontzian adierazitako data pasata ere, ez luke osasunerako arriskurik ekarriko (betiere muturretan ez bagabiltza, noski).

Kontserbak vs Erdi-kontserbak

Jakina denez, gure Kantabriako antxoak erdi-kontserba bat dira eta hotzean gorde behar dira. Zein da kontserbazioaren aldetik duten desberdintasuna?

Kontserba bat benetakoa izan dadin, hermetiko itxita egon behar du eta esterilizazio prozesu bat jasan behar du, non produktua tenperatura altu batean jartzen den denbora zehatz batean. Baina antxoa, gure maitea “engraulis encrasicolus”, ez du tenperatura horri eutsi ahal, suntsituko litzateke, eta horregatik ez da esterilizazio prozesuan sartzen. Horregatik ez da kontserba, baizik eta erdi-kontserba bat. Eta kontsumo lehentasuneko epea askoz laburragoa da (gutxi gorabehera 8 hilabete, hotzean gordetzen badira).

Erdi-kontserbako antxoa lata barruan heltzen da eta heldutasun hori moteldu egiten da hotzean gordetzean (4-8º artean). Freskoki prestatuak, antxoa fileteek haragi oso biguna eta zapore arinagoa dute. Aldiz, hilabeteak pasatzen doazen heinean, antxoa heldu egiten da eta fileteak bigunagoak bihurtzen dira, zaporea intentsuagoa eta gatzatsuagoa izanik. Daukazue aukeratu nahi duzuenaren arabera, hurbilago edo urrunago dagoen data duten antxoak.

Boquerón-aren kasuan, arrain bera da, baina salaketa prozesutik ez da pasatu eta horrek heldutasun prozesua azkarragoa bihurtzen du. Salaziorako antxoak kontsumo lehentasuneko epea du gutxi gorabehera 8 hilabete, eta boquerón-ari 3 hilabete inguru iraun dezake.